Badania wykopaliskowe w ...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Badania wykopaliskowe
w Strzelcach Krajeńskich
przy Bramie Młyńskiej
Badania wykopaliskowe prowadziła
mgr Małgorzata Pytlak
wraz z Konradem Fijałkowskim
z Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta
w Gorzowie Wielkopolskim.
wej oraz liczne przedmioty codziennego użytku.
Wydobyto duże ilości kości zwierzęcych, ptasich
i szczątek rybich. Palenisko, mimo że w rzucie
poziomym, było bardzo nieregularne, w przekroju
przybrało kształt zbliżony do elipsy (fot. 3). Na jego
spodzie znajdowała się warstwa czarnej, mocno
przepalonej ziemi, otoczonej kamieniami, w któ-
rej natraiono na dużą ilość fragmentów ceramiki
i szczątków pokonsumpcyjnych. Warstwa ta była
o miąższości ok. 1 m. Nad nią zalegał szarożółty
piasek, z pojedynczym ułamkami naczyń, a powy-
żej ponownie warstwa czarnej, przepalonej ziemi
z piaskiem i licznym zabytkami ruchomymi (fot. 4).
Na części garnków widniały ślady przywar, zacie-
ków, okopceń powstałych na skutek użytkowania,
np. gotowania. Bardzo duża ilość ułamków naczyń
pozyskana z tego paleniska, może wskazywać na
jego użytkowanie przez większą liczbę osób, niż
tylko jedna rodzina (fot. 5).
Odkryciem śladów po zabudowie z okresu loka-
cji miasta zakończyły się badania wykopaliskowe,
prowadzone w 2010 i 2011 roku przez archeo-
logów z Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta
w Gorzowie Wielkopolskim. Prace archeologiczne
poprzedzały budowę budynku mieszkalno – usłu-
gowego na działce u zbiegu ulic Wojska Polskiego
i Brygady Saperów, tuż przy Bramie Młyńskiej.
Prace archeologiczne
zostały sfinansowane przez
„Tomax” Tomasz Zimny
66-500 Strzelce Krajeńskie
ul. Południowa 19
fot. 3
fot. 6
fot. 1
W narożniku północno-wschodnim działki pod
humusem natraiono na ślady po zabudowie
średniowiecznej (fot. 1). Potężne palenisko (fot.
2) o wymiarach: 3 m x 3m i miąższości 1,30 m
dostarczyło ok. 2000 ułamków ceramiki naczynio-
fot. 7
fot. 5
Wykonano na zlecenie
Urzędu Miejskiego w Strzelcach Krajeńskich
Aleja Wolności 48
66-500 Strzelce Krajeńskie
tel. 95 763 11 30
e-mail: urzad@strzelce.pl
www.strzelce.pl
Interesującym jest odkrycie tuż przy palenisku,
po stronie północnej dużego skupiska łusek i ości
rybich, wśród których dominowały szczątki ryb
karpiowatych i okoniowatych
1)
. Najprawdopodob-
niej złowione ryby w jeziorach (Górne i Dolne),
tuż za murami miejskimi, czyszczono przy ogni-
sku, wyrzucając odpadki, np. do drewnianej miski.
1)
Identyikację szczątek rybich przeprowadzili prof. dr hab. Da-
niel Makowiecki wraz z mgr Mirosławą Zabilską, w Pracowni Re-
konstrukcji Środowiska Przyrodniczego w Instytucie Archeologii
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
fot. 2
fot. 4
fot. 8
W palenisku zaobserwowano przewagę ułamków
naczyń wypalanych w atmosferze redukcyjnej,
tzw. siwaków, których pojawienie się na terenach
kasztelanii santockiej (Strzelce były grodem nale-
żącym do tej kasztelanii), wiąże się z przejęciem
tych ziem przez Brandenburczyków (1253 rok)
(fot. 13). Równocześnie występują stosunkowo
licznie ułamki naczyń zaliczanych do tzw. późno-
średniowiecznej ceramiki tradycyjnej, która formą
i ornamentyką nawiązuje do wzorów wczesnego
średniowiecza, ale w technice wykonania widocz-
na jest próba wypału w atmosferze redukcyjnej
i uzyskania naczynia „siwego”. Tego typu cerami-
ka wytwarzana była na terenach Nowej Marchii do
połowy XIV wieku (fot. 14).
Materiał ceramiczny obrazuje moment spotkania
dwóch kultur; autochtonicznej, nawiązującej do
tradycji garncarstwa wczesnośredniowiecznego
oraz przybyszów, produkujących na kole szybko-
obrotowym naczynia wypalane w atmosferze re-
dukcyjnej. Datowanie radiowęglowe metodą C 14
zawęża funkcjonowanie „karczmy” do 2 poł. XIII
wieku. Zarówno stratygraia odkrytych znalezisk,
ruchomy materiał zabytkowy, datowanie metodą
C 14, jak i ich usytuowanie przy bramie wyjazdo-
wej z miasta, pozwalają na postawienie hipotezy,
że w Strzelcach Krajeńskich przy Bramie Młyń-
skiej odkryto miejsce średniowiecznego zajazdu,
który działał tuż po założeniu przez Brandenbur-
fot. 10
fot. 12
biona poniżej poziomu gruntu niecka, wypełniona
przemieszaną gliną, ziemią, polepą, pojedynczy-
mi ułamkami ceramiki zarówno siwej jak i cegla-
stej oraz fragmentami kali garnkowych (fot. 10).
W rzucie poziomym obiekt ten miał kształt zbliżo-
ny do równoramiennego trapezu, o długościach
5 m i 2,40 m oraz wysokości 2,90 m. Dłuższy bok
wchodził poza ogrodzenie działki, nieobjęty bada-
niami wykopaliskowymi, stąd przypuszczenie, że
pierwotnie obiekt ten był większy, a jego część
znajdowała się w miejscu dzisiejszego chodnika
ul. Wojska Polskiego. Wstępnie piwnicę powiązano
z budynkiem, np. karczmy, za czym przemawiają
zachowane stosunkowo spore wymiary, duża ilość
polepy, gliny, a także kamienie, ułamki dachówek
mnich/mniszka, kale garnkowe (fot. 11).
W pobliżu zarejestrowano jeszcze pięć obiektów
typu jamy, bądź elementy konstrukcji budynków,
które wydają się być powiązane z opisywanymi
wyżej.
Wszystkie odkryte w Strzelcach Krajeńskich tuż
przy Bramie Młyńskiej obiekty znajdowały się
poniżej dobrze widocznej późnośredniowiecznej
warstwy kulturowej (fot. 12).
Na podstawie kształtów naczyń, a także techniki
ich wypału można określić funkcjonowanie odkry-
tych obiektów, od 2. poł. XIII do połowy XIV wieku.
fot. 9
W ciągu lat zalegania w ziemi miska uległa roz-
kładowi, ale zachowały się szczątki ryb. Na samej
górze paleniska natraiono, w jednym miejscu na
5 glinianych ciężarków do sieci (fot. 6), nóż, osełki
kamienne (fot. 7), a także 4 przęśliki tkackie (fot.
8), klamrę do pasa.
Po wschodniej stronie paleniska, zarejestrowano
ślady po konstrukcji budowlanej, najpewniej na
podwalinie drewnianej. W piasku czytelny był jej
regularny prostokątny kształt (fot. 9).
Zaś po jego stronie zachodniej odkryto prawdopo-
dobnie fragment piwnicy, na co wskazuje zagłę-
fot. 11
fot. 13
fot. 14
Z „karczmy” pobrano spalone drewno do badań
radiowęglowych C14 i uzyskano datę 1255-1295
rok
2)
.
czyków miasta Vredeberge, Friedeberg, w miejscu
użytkowanym pierwotnie przez ludność należącą
do państwa piastowskiego.
2)
Badania w Laboratorium Datowań Bezwzględnych w Cianowi-
cach, opracowanie prof. dr hab. inż. Marek Krąpiec.
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]